درس اول: خانواده یک نظام اجتماعی
۱ـ چه ملاک هایی گروه ها را از یک دیگر متمایز می کند؟(۴مورد)
- بزرگ یا کوچک بودن
- میزان دوام و پایداری
- میزان نظم گروهی
- ارزش ها و هنجار های گروه
۲ـ تفاوت خانواده و سایر گروه ها در چیست؟
الف- قدمت تشکیل خانواده بیش تر از گروه های دیگر است.
ب- دوام خانواده بیشتر از گروه های دیگر است.
ج-رابطه ی افراد در خانواده عمیق تر و گسستن آن دشوار است.
۳ـ چرا خانواده یک نطام اجتمایی محسوب می شود؟
به دلیل ویژگی های خانواده و اثرگذاری آن بر فرد و جامعه و پایدار بودن نقش ها و الگوی عمل ها مربوط به آن،می توان خانواده را به عنوان مجموعه ای از نقش های متقابل به هم پیوسته که در جهت تحقق هدفی خاص پیوند یافته اند در نظر گرفت.
درس دوم: خانواده و نظام اجتمایی کل
۴ـ تاثیرات خانواده بر نظام اجتمایی کل را بنویسید.
الف- اجتماعی کردن فرزندان
ب- تولید نسل
ج- نگهداری از کودکان، ناتوانان و فرزندان
۵ـ نخستین زمینه ی جامعه پذیری افراد خانواده است.
۶ـ آیا نظام خانواده می تواند تاثیرات نا مطلوبی بر روی نظام اجتمایی بگذارد؟(با ذکر مثال توضیح دهید)
- همان طور که خانواده در نگهداری و مراقبت فرزندان تاثیرات مناسب فراوانی دارد. اما گاه به دلیل توجه بیش از حد به فرزند باعث تربیت فرزندی متکی به دیگران می شود.
- با وجود اینکه تولید نسل باعث بقا و تداوم نظام اجتمایی می شود. اما اگر خانواده بیش از حد به تولید نسل بپردازد، نظام اجتماعی کل دچار مشکل خواهد شد.
۷ـ چرا در گذشته داشتن فرزندان زیاد برای یک خانواده موهبتی محسوب می شد، اما امروزه داشتن فرزندان زیاد مشکلاتی را برای خانواده و نظام اجتماعی کل در بر دارد؟
- در گذشته سطح بهداشت پایین بود و بسیاری از کودکان در همان سن کودکی میمردند اما امروزه با پیشرفت بهداشت کودکان بیشتری زنده می مانند.
- بیماری های مختلف، قحطی، خشکسالی و جنگ های خانمان سوز در گذشته زیاد بوده ولی امروزه خیلی کمتر از گذشته است.
- در گذشته کودکانی که زنده می ماندند سریعا مشغول کار می شدند و منبع درآمد برای خانواده محسوب می شدند. اما در امروزه افراد سال های زیادی باید درس بخوانند تا بتوانند وارد بازار کار شده و به خانواده احتیاج نداشته باشند.
- در گذشته زندگی ها ساده بود و دختر و پسرهای جوان براحتی می توانستند ازدواج کنند، اما امروزه مخارج زندگی زیاد شده و توقعات خانواده ها از زندگی مشترک افزایش یافته است.
۸ـ آثار نامطلوب رشد سریع جمعیت را بنویسید.
الف- کاهش رشد اقتصادی
ب- کاهش سطح اشتغال
ج- کمبود مسکن
د- کاهش سطح رفاه
ه- کاهش امکانات بهداشتی
درس سوم: خانواده و فرد
۹ـ وجدان چگونه در فرد شکل می گیرد؟
آنچه به عنوان وجدان در فرد شکل می گیرد و از درون رفتار فرد را کنترل می کند، حاصل عمل و گفتار والدین و اعضای خانواده در کودکی است.
۱۰ـ تاثیر خانواده در حمایت عاطفی افراد را توضیح دهید.
انسان به محبت ، عشق و آرامش روانی نیاز دارد. اولین زمینه ی اجتمایی که این نیاز را برآورده می کند خانواده است. انسان حتی در بزرگسالی هم به آرامش و محبت نیاز دارد و با ازدواج و تشکیل خانواده محلی را برای آرامش و محبت فراهم می کند.
۱۱ـ تاثیر خانواده در تحقق شخصیت مستقل افراد را توضیح دهید.
انسان ها با ازدواج جایگاهی را برای تحقق شخصیت مستقل خویش می یابند. مرد با کار مستقل در بیرون خانه و زن با کار در منزل یا بیرون آن و هر دو با تلاش برای تربیت فرزند. شخصیت مستقل خویش را تحقق می بخشد.
۱۲ـ دلایل بقا و پایداری نظام خانواده در طول تاریخ چیست؟
الف- نقش مهم و غیر قابل انکار خانواده در زندگی فرد
ب- نقش تعیین کننده خانواده در نظام اجتمایی کل
۱۳ـ وجه مشترک دلایل اختلافات زن و شوهر چیست؟
برآورده نشدن انتظارات زن و شوهر
۱۴ـ دلایل برآورده نشدن اختلافات زن و شوهر در خانواده و علل ناسازگاری آن ها در چیست؟(۳ مورد)
الف- در صورتی که جریان اجتمایی شدن به طور کامل تحقق نیابد و افراد از حقوق و وظایف نقش های خود اطلاع کاملی نداشته باشند. در برآورده کردن انتظارات یکدیگر دچار مشکل خواهند شد.
ب- اگر زن و شوهر به دو گونه ی متفاوت اجتماعی شده شوند. در زندگی انتظارات متفاوتی از یکدیگر خواهند داشت. و این تفاوت انتظارات موجب اختلاف آن ها می شود.
ج-تغییرات سریع در نظام اجتماعی کل باعث می شود در هر دوره امور متفاوتی ارزش تلقی شوند. وقتی زن و شوهر نتوانند خود را با این تغییرات سریع انطباق دهند. ناسازگاری بین آن ها به وجود خواهد آمد.
۱۵ـ روانشناسان مجموعه ی خصوصیات دوره نوجوانی را با کدام اصل توجیه می کنند؟
اصل استقلال طلبی
۱۶ـ علت تفاوت انتظارات فرزندان و والدین در چیست؟
الف- تغییر نقش کودکی به نوجوانی : با تغییر نقش کودک به نوجوان خصوصیات افراد عوض می شود.
ب- گونه های مختلف اجتماعی شدن: اگر فرزندان و والدین به دو گونه متفاوت اجتماعی شوند مسلما ارزشها و انتظارات آنان با یکدیگر متفاوت خواهد بود.
1.نیاز نظام اجتماعی به فرد را توضیح دهید.
اگر افرادی نباشند که در نقشهای مختلف به الگوهای عمل تحقق بخشند،واقعیتی به عنوان نظام اجتماعی وجود نخواهد داشت.نظام اجتماعی برای بقا و دوام خویش به افرادی نیاز دارد که نقشها و الگوهای عمل تشکیل دهنده ی آن را تحقق بخشند.
2.جامعه پذیری را تعریف کنید.
آماده شدن فرد توسط جامعه برای بر عهده گرفتن نقشها را جامعه پذیری یا اجتماع پذیری می گویند.
3.جامعه افراد را به چند صورت اجتماعی می کند؟
1)از طریق درونی کردن ارزشها
2)از طریق کنترل اجتماعی(مجازات)
4.جریان درونی کردن ارزشها را تعریف کنید.
اموری که ابتدا برای فرد دارای ارزش نیست و فرد به آنها تمایلی ندارد،در طی جامعه پذیری اهمیت می یابند و به صورت ارزش در می آیند،این جریان را درونی کردن ارزشها می گویند.
5.کنترل اجتماعی را تعریف کنید.
به اجتماعی کردن افراد را از طریق اعمال مجازات،کنترل اجتماعی می گویند.
6.چگونگی جریان درونی کردن ارزشها را با ذکر مثالی توضیح دهید.
به عنوان مثال مشاهده ی فیلمی که در آن رفتاری مشخص یا موفقیتی خاص همراه است،موجب می شود که فرد آن رفتار را ارزشمند بداند و آن را تقلید کند.بنابراین در جریان اجتماع پذیری فرد نسبت به اموری انگیزه پیدا می کند و به این شکل به خدمت نظام اجتماعی در می آید و داوطلبانه الگوهای عمل خاصی را محقق می سازد.
7.چند مثال برای کنترل اجتماعی بنویسید.(و یا:مثال هایی از اجتماعی شدن افراد از طریق اعمال مجازات را ذکر کنید.)
1)سرزنش فرزندان توسط والدین
2)بی مهری دوستان نسبت به فردی که هنجارهای گروه را رعایت نکرذه است
3)محکوم شدن مجرم به مجازات زندان
8.در چه صورتی فرذ با اجبار جامعه مواجه خواهد شد؟مثال بزنید.
در صورتی که فرد الگوهای عمل مشخص جامعه را محقق نسازد.به عنوان مثال:با وجود تذکر وسایل ارتباط جمعی،شهروندان بسیاری هستند که قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت نمی کنند و در نتیجه از طزیق قانون مجازات می شوند.
9.چند نمونه از الگوهای عملی را که جامعه به افراد یاد داده و از آنها می خواهد که به آن ها عمل کنند،بنویسید.
1)برخاستن از روی صندلی اتوبوس و جا دادن به افراد مسن
2)احترام گذاشتن به معلم و والدین
3)کمک به کوچک ترها و دیگران
1.منظور از نظام اجتماعی کل چیست؟
نظامی که دربرگیرنده ی همه ی روابط موجود در جامعه باشد را نظام اجتماعی کل می گویند.
2.خرده نظام را تعریف کنید.مثال بزنید!
به نظام هایی که جزیی از نظام اجتماعی کل هستند،خرده نظام می گویند.مانند خرده نظام آموزش و پرورش،خرده نظام بانکی و..............
3.با ذکر مثالی اثرات مطلوب و نا مطلوب خرده نظام ها را بر نظام اجتماعی کل بررسی کنید.
بعضی از صنایع که خرده نظام نظام اجتماعی کل هستند با تهیه ی کالا های مورد نیاز جامعه در
جهت تحقق اهداف با بقای نظام اجتماعی کل گام بر می دارند.
اما همین صنایع ممکن است باآلوده ساختن محیط زیست اثرات نا مطلوبی بر نظام اجتماعی کل بگذارند.
4.نظام اجتماعی متعادل را تعریف کنید.
اگر خرده نظام های یک نظام اجتماعی کل بر اساس ارزشهای هماهنگ شکل گرفته باشند و یک کل یکپارچه را تشکیل دهند که هر خرده نظامی این کل را تکمیل کننده باشد،این نظام اجتماعی متعادل خواهد بود.
5.اگر در جامعه ای آرمان اجتماعی،رسیدن به بیشترین حد رشد اقتصادی باشد،خرده نظام ها چگونه باید با این هدف سازمان یابند؟
خرده نظام آموزش و پرورش :باید انضباط،کار زیاد،توقع کم،رعایت سلسله مراتب و تلاش زیاد برای افزایش مهارتها و دانستنی ها را به دانش اموزان آموزش دهد.
خرده نظام وسایل ارتباط جمعی:باید از پخش فیلم ها و برنامه هایی که اسراف و مصرف گرایی را القا می کنند،بپرهیزد.
خرده نظام اداری:به گونه ای سازمان یابد که فقط افراد پرکار و منظم در آن به کار گرفته شوند.
خرده نظام سیاسی:سیاست مداران زندگی ساده و بی آلایشی داشته باشند.
6.تعارض و عدم تعادل در نظام اجتماعی کل را تعریف کنید.
اگر ارزشهای خرده نظام های یک نظام اجتماعی کل با یکدیگر یا با ارزشهای کلی جامعه ناسازگار باشند یا به سمت ارزشهای مغایر کشیده شوند،نظام اجتماعی کل دچار عدم تعادل خواهد شد.
7.با ذکر مثالی تعارض و عدم تعادل در نظام اجتماعی کل را توضیح دهید!
در یک جامعه ی درگیر جنگ،هدف اصلی پیروزی در جنگ و دفاع است.بنابراین همه ی خرده نظام ها باید هماهنگ با این هدف سازمان یابند.اگر خرده نظام اقتصادی این هدف را در نظر نگیرد و با هدف کسب بیشترین سود به عنوان مثال کالاها را گران کند،در این صورت نظام اجتماعی کل دچار عدم تعادل خواهد شد و به هدف خود یعنی پیروزی در جنگ دست پیدا نخواهد کرد.
8.با ذکر مثالی تعارض بین نظام آموزش و پرورش و خرده نظام وسایل ارتباط جمعی(صداوسیما و.....)را توضیح دهید.
اگر در جامعه ای خرده نظام آموزش و پرورش ارزشهایی چون کار زیاد،قناعت،نظم و..... را به دانش اموزان یاد دهد ولی تلویزیون و وسایل ارتباط جمعی مسایلی چون ریخت و پاش و اسراف و میهمانی های اشرافی را تبلیغ کند،جامعه دچار تعارض خواهد شد و تلاش های خرده نظام آموزش و پرورش به وسیله ی خرده نظام ارتباط جمعی خنثی خواهد شد.
9.با ذکر مثالی تعارض میان نظام آموزشی و اداری را بیان کنید.
اگر خرده نظام آموزش و پرورش افراد را منظم،پرکار و تابع قانون تربیت کند اما در خرده نظام اداری کم کاری و عدم رعایت قانون مرسوم و معمول باشد فردی که فارغ التحصیل شده و می خواهد در نظام اداری کار کند یا باید آنچه آموخته را فراموش کند یا دچار دوگانگی شده و مشکلات زیادی را تحمل کند.که اینها باعث عدم تعادل نظام اجتماعی کل می شود.